شناسایی گونه های مونیلیا عامل پوسیدگی قهوه ای درختان میوه هسته دار و کنترل بیولوژیک و شیمیایی آن در استان گلستان

بیماری پوسیدگی قهوه ای یکی از مهم ترین بیماری های درختان میوه هسته دار بوده که بوسیله گونه های مختلفی از قارچ monilia ایجاد می شود. در این بررسی تعداد 70 نمونه از شکوفه و میوه های مشکوک به آلودگی در طی سال های 1390-1389 از شهرستان های استان گلستان جمع آوری شدند. امکان تولید آپوتسیوم در شرایط باغ، کرت های آزمایشی مزرعه، سایه و آزمایشگاه بررسی شد. کنترل بیماری با مقایسه تاثیر چند سم (اکسی کلرور مس، کاربندازیم و رورال تی اس) و ترکیبات بیولوژیک (تریکودرمین و سوبتیلین ) در قالب طرح فاکتوریل بر پایه کاملاً تصادفی که از دی ماه 1389 تا خرداد 1390 در باغ کلکسیون بنیاد مستضعفان علی آباد به اجرا در آمد ارزیابی گردید. جهت بررسی میزان حساسیت/مقاومت ارقام مختلف هسته دار از ارقام مهم هلو (انجیری، شصت روزه و زعفرانی)، آلو (قطره طلا، سانتارزا و شابلون) و شلیل (سیبی، ردگولد و مغان) در مرحله شکوفه و میوه در باغ مذکور آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با نه تیمار در سه تکرار به اجرا در آمد. بعد از مایه کوبی میزان تغییرات فنل کل در چهار زمان در قالب طرح فاکتوریل کاملاً تصادفی بررسی شد. نتایج این تحقیق نشان داد که دو گونه m. fructigena و m. laxa عامل اصلی بیماری پوسیدگی قهوه ای هسته داران استان گلستان بوده که فراوانی آن ها به ترتیب 1/ 99 درصد بوده است. در گونهm. fructigena کنیدی ها دوکی در ابعاد 2/10-6/6 × 4/17-5/12 میکرومتر با پرگنه ای به رنگ زرد نخودی و در m. laxa کنیدی ها دوکی تا تخم مرغی کشیده در ابعاد 9-5 × 15-11 میکرومتر و پرگنه خاکستری رنگ با حاشیه لوب دار بوده است. در هیچ یک از شرایط آزمایش شده آپوتسیومی تولید نشد. اثر سموم و فرآورده های بیولوژیک مورد استفاده بر میزان درصد سوختگی شکوفه ناشی از بیمارگر m. laxa معنی دار بود (0.01p<). بیشترین تاثیر 083/7 % مربوط به رورال تی اس و کمترین تاثیر 75/22 % مربوط به تریکودرمین بوده است. اما در میوه میزان درصد آلودگی با تریکودرمین به 25% و رورال تی اس به 166/9% رسیده که به ترتیب در گروه های آماری bو f قرار گرفتند. شدت آلودگی (قطر زخم) با تریکودرمین 5/22 میلی متر و سم اکسی کلرور مس 667/27 میلی متر بوده است. همچنین نتایج حاصل از بررسی میزان حساسیت/مقاومت ارقام مختلف هسته داران به بیمارگر m. laxa در سوختگی شکوفه و میوه معنی دار بود (0.01p<). به طوری که ارقام هلوی زعفرانی و شصت روزه به ترتیب با میانگین 333/21 % و 333/18% آلودگی با قرار گرفتن در گروه های آماریa و b حساس ترین و آلو سانتارزا و شلیل سیبی با میانگین 333/5% و 333/4% آلودگی در گروه d مقاوم ترین ارقام به این بیماری در مرحله شکوفه دهی بوده اند. ولی در مرحله میوه هلو شصت روزه با میانگین 667/25 % و هلوی انجیری 667/24 % در گروه a بیشترین و شلیل سیبی و آلو شابلون در گروه c کمترین حساسیت را دارا بوده اند. شدت پوسیدگی در رقم هلو شصت روزه 889/34 میلی متر و در رقم آلو شابلون 557/13 میلی متر بوده که به ترتیب در گروه a و d قرار گرفتند. همچنین نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین استخراج فنل کل در زمان های مختلف ( 1، 2، 4 و 6 روز بعد تلقیح قارچ) نشان داد که بیشترین میزان فنل 844/12 میکروگرم بر گرم برگ مربوط به شلیل سیبی و کمترین میزان 7/9 میکروگرم بر گرم برگ مربوط به رقم هلو زعفرانی بوده است که به ترتیب در گروه های آماری a و f قرار گرفتند. میزان فنل کل بعد از تلقیح افزایش داشته و در روز ششم بعد مایه کوبی به میزان 709/14 میکروگرم رسیده و در گروه آماری a قرار گرفت.